Nga perspektiva shkencore, ndryshimi i klimës në thelb është sasia e gazrave serë, kryesisht dioksidit të karbonit, e lëshuar nga atmosfera. Që nga Revolucioni Industrial, aktivitetet ekonomike kanë lançuar shuma në rritje të gazrave serë, shumë më të mëdha sesa shuma që mund të kapet nga cikli i karbonit natyror. Kjo çon në një rritje të përqendrimit të karbonit në atmosferë, e cila krijon efektin serrë, duke ruajtur një pjesë më të madhe të energjisë diellore të marrë në Tokë.
Sistemet e vëzhgimit të Tokës monitorojnë përqendrimet e karbonit dhe mbajnë gjurmët e tendencave afatgjata. Gjetjet janë të qarta: pavarësisht nga ndryshimet sezonale, numri i copëzave në milion të dioksidit të karbonit (ppm) në atmosferë ka kaluar kufirin 400 ppm në 2016 dhe vazhdon të rritet. Prandaj, shkenca na thotë se për të zbutur ndryshimet klimatike, duhet të zvogëlojmë në mënyrë të konsiderueshme sasinë e çliruar të gazrave serrë.
Një vështrim i afërt në aktivitetet ekonomike që lëshojnë gazra serrë tregon një histori mjaft komplekse. Në fakt, ne mund të identifikojmë aktivitetet kryesore përgjegjëse për shumicën e emetimeve. Për dy shekujt e fundit, lëndët djegëse fosile si qymyri, nafta dhe gazi natyror, siguruan energjinë e nevojshme për shtëpitë dhe ekonominë tonë – industrinë, bujqësinë, transportin e kështu me radhë. Shoqëritë tona kanë nevojë për energji, por a duhet të plotësohet kjo nevojë nga burime të rinovueshme në vend të lëndëve djegëse fosile?
Emetimet janë kombëtare dhe sektoriale, por efekti është global
Një nivel tjetër kompleksiteti lidhet me natyrën globale të ndryshimeve klimatike. Pasi çlirohet, dioksidi i karbonit në atmosferë bëhet një problem global, pavarësisht vendit dhe sektorit që e çliron atë. Kur është fjala për reduktimin e emetimeve, ne mbështetemi tërësisht në strukturat e qeverisjes politike. Përpjekjet globale përbëhen nga angazhimet kombëtare të vendeve për të kufizuar dhe reduktuar emetimet e tyre. Për ta bërë këtë, ata duhet të dinë burimin e shkarkimeve të tyre.
Në Evropë, sasia e gazrave serrë të çliruara çdo vit nga secili sektor i ekonomisë kryesore dhe nën-aktivitetet e tij monitorohen nga afër. Bazuar në të dhënat e dorëzuara nga Shtetet Anëtare të BE-së, Agjencia Evropiane e Mjedisit analizon tendencat dhe parashikimet për të vlerësuar progresin drejt objektivave të përcaktuara për BE-në si tërësi dhe për çdo Shtet Anëtar. Ndikimet tona të klimës dhe vlerësimet e cenueshmërisë tregojnë gjithashtu se si rajonet e ndryshme në Evropë janë prekur tashmë nga ndryshimet klimatike dhe çfarë mund të presin në të ardhmen.
Për të nxitur veprimin për zbutjen e ndryshimeve klimatike, Shtetet Anëtare të BE-së ranë dakord për politikat mbi klimën dhe energjinë dhe vendosën objektiva të qarta për vitet 2020 dhe 2030. Vlerësimet tona tregojnë se Bashkimi Evropian është në rrugë të mbarë për të përmbushur objektivat e 2020, por nevojitet më shumë përpjekje që të arrijnë objektiva më ambicioze në 2030. Vendet, rajonet, qytetet dhe aktorët e tjerë gjithashtu ndajnë informacione se si të përshtaten me një klimë që ndryshon.
Shndërrimi i informacionit në njohuritë përkatëse
Kjo njohuri është thelbësore. Megjithatë, për të formuluar dhe zbatuar masa efektive, ne gjithashtu kemi nevojë për një kuptim më sistematik. Për shembull, a mundet sektori i transportit, i cili ishte përgjegjës për më shumë se 20% të emetimeve të gazrave serrë në BE në vitin 2016, të ulë varësinë ndaj benzinës dhe naftës dhe të kalojë në energji të pastër? A mund të prodhojë Evropa këtë energji shtesë pa shtuar presion mbi mjedisin? Si mund të trajtojë urbanisht nevojat për energji dhe lëvizje dhe të zvogëlojë dëmet nga fatkeqësitë që lidhen me klimën, duke përmirësuar cilësinë e ajrit urban?
Këto pyetje kërkojnë njohuri sistematike mbi lidhjet midis trendeve shoqërore, mjedisore dhe ekonomike. Veprimet e politikave të ardhshme mund të kenë nevojë gjithashtu të pranojnë nevojat specifike për rajonin dhe qytetin. Për shembull, si munden qytetet të rrisin efiçencën e energjisë në ndërtesat e tyre ekzistuese – të cilat përfshijë edhe ndërtesa të ndërtuara në fund të viteve 1800?
Qëllimi ynë, në Agjencinë Evropiane të Mjedisit, është të sigurojmë njohuri relevante dhe të arritshme për të ndihmuar hartuesit e politikave dhe publikun për të vepruar në kohë, informacion të rëndësishëm dhe të fuqishëm. Kjo do të thotë që njohuritë tona duhet të rriten më gjerë dhe më thellë, dhe të zhvillohen vazhdimisht për të marrë parasysh natyrën sistemore dhe komplekse të sfidave me të cilat përballemi. Në rastin e ndryshimeve klimatike ne po punojmë drejt një platforme të njohurive të ardhshme për të mbështetur objektivat e BE 2030 për energjinë dhe klimën duke lidhur më mirë njohuritë ekzistuese, jo vetëm mbi klimën dhe energjinë, por edhe në fusha të tjera relevante si bujqësia, transporti dhe cilësia e ajrit.
Në fund, suksesi do të varet shumë nga vendimet e politikave informuese, si vullneti global për t’i dhënë fund varësisë tonë nga lëndët djegëse fosile. Marrëveshja e Parisit ishte një moment i rëndësishëm në përforcimin e angazhimit global për të trajtuar ndryshimet klimatike, duke bashkuar qeveritë, bizneset dhe shoqërinë civile. Tani marrëveshja mbetet për t’u zbatuar nga të gjitha vendet që e nënshkruan atë. Në këtë kontekst, Konferenca e ardhshme e Klimës (COP24) në Katowice, Poloni, duhet të vazhdojë përpjekjet e zbatimit duke miratuar një rregullore.
Ekolëvizja, 25.09.2018