Fuqia e energjisë së pastër

Për biznesin e madh, energjia e pastër është shumë premtuese. Firmat amerikane mund të kompensojnë tërheqjen e Donald Trump nga Marrëveshja e Parisit.

Të gjorat biznese të mëdha të Amerikës. Përpjekjet e tyre, për vite me radhë për të reduktuar mbetjet e karbonit, u hodhën poshtë nga ambientalistët, të cilët i konsideruan ato thjesht si “greenwashing*”, shkruan The Economist.
Tani, pas disa muajsh duke u përpjekur që të bindinPresidentin e ri pro biznesit, Donald Trump, për të mos u larguar nga Marrëveshja e Klimës së Parisit, ai praktikisht u qeshi në fytyrë të gjithëve, duke u tërhequr nga marrëveshja në fillim të këtij muaji, më 1 qershor.

Drejtuesit i druhen faktit se kjo marrëveshje nuk do të sjellë asnjë të mirë për Amerikën, përkundrazi, do të ndikojë në përkeqësimin e reputacionit të saj. Kjo është mbase një prej arsyeve kryesore se përse më shumë se 900 firma dhe investitorë amerikanë, duke përfshirë Amazon, Twitter, Target dhe Nike, hodhën firmat e tyre në një letër të hapur drejtuar Kombeve të Bashkuara, ku mesazhi kryesor ishte: “Ne vazhdojmë t’i qëndrojmë ende kësaj marrëveshjeje”.

Nënshkruesit e saj premtojnë të ndihmojnë në zvogëlimin e emetimeve të karbonit 26% deri në vitin 2025, në përputhje me premtimin e Amerikës në Marrëveshjen e Parisit. Premtimi është shumë utopik, por më mirë ky sesa të rrinë e të qajnënë heshtje pa bërë asgjë.
Dhe me të vërtetë, disa firma amerikane po e marrin aq seriozisht çështjen e ndryshimeve klimatike, saqë ato po habisin edhe të gjithë kritikët e ashpër për këtë çështje.
Krahas masave të eficencës së energjisë, dëshmia më e fortë e angazhimit të tyre është numri i projekteve të reja diellore dhe atyre të erës për të cilat po japin ndihmesën për të ndërtuar në mbarë botën.

Marrëveshjet

Kompanitë po përdorin marrëveshjet e blerjes së energjisë, në të cilat ato nënshkruajnë kontrata afatgjata për të blerë energji elektrike të pastër nga firmat që kanë sisteme diellore dhe sisteme të erës, me çmime të rëna dakord paraprakisht, në vend që të blejnë pjesën më të madhe të energjisë nga shërbimet publike, të cilat rrallëherë mund të garantojë 100 për qind energji të pastër për klientët e tyre.

Shërbimet komunale gjithashtu po nënshkruajnë marrëveshjet e blerjes së energjisësë pastër. Por në vitin 2015, më shumë se gjysma e këtyre marrëveshjeve të blerjes së energjisë së pastër të prodhuar nga era iu dhanë kompanive të mëdha, duke shpresuar që të përfitojnë nga një kredi tatimore shtetërorepërpara se të skadonte afati.
Biznesi i madh tashmë ka nxitur zhvillimin botëror të 20 gigavatëve (GW) të prodhimit të energjisë nga era dhe nga sistemet diellore. Kjo është 4GWmë shumë se i gjithë kapaciteti i energjisë së erës offshore (turbina të vendosura në det) dhe onshore (turbina të vendosura në tokë) të Britanisë.

Vitin e kaluar, firmat amerikane që kryesojnë në këtë drejtim, ishin ato të teknologjisë së informacionit, të tilla si: Amazon dhe Google. Ata e përdorin energjinë e pastër për të fuqizuar sistemet e mëdha të serverëve që kanë.
Kohët e fundit, entuziazmi po shtrihet përtej firmave të teknologjisë edhe në industritë me energji të lartë, duke përfshirë edhe prodhuesit. Ajo po zhvendoset edhe ngakorporatat e mëdha te filialet më të vogla dhe te furnizuesit, nga vendet e zhvilluara në tregjet e vendeve në zhvillim, ku kostot e energjisë së erës dhe asaj diellore po bien me ritme të shpejta.

Disa ambientalistë tani i shohin bizneset më shumë si aleatë, sesa sikundërshtarë, në luftën kundër ngrohjes globale dhe besojnë se së bashku mund të bëhen edhe më të fuqishme,veçanërisht pas përhapjes në mbarë botën të energjisë së pastër.

Ka pasur shumë fjalë dhe askush nuk ndërmerrte as më të voglin veprim, shprehet Marty Spitzer, kreu i politikave të energjisë së ripërtëritshme dhe ndryshimeve në Fondin Botëror tëMbrojtes së Kafshëve në Amerikë. Ndërsa tani, po shikohen ndryshime thelbësore.
Një shembull mjaft i mirë që mund të përmendim këtu është kompania lider në botë në prodhimin e pijeve alkoolike dhe joalkoolike (nga Budweiser e deri te Stella Artois dhe Corona) e cila i merr shumë seriozisht çështjet e mbrojtjes së mjedisit.

Energjia elektrike, që përdoret si pjesë e procesit të fermentimit të birrës për ftohjen e kështu me radhë, përbën një të dhjetën e kostove të saj, thotë Toni Milikin, oficer kryesor i qëndrueshmërisë së firmës.
Në mars të këtij viti, ajo u shpreh se do të rrisë nga 7 deri në 100 për qind burimet e ripërtëritshme të prodhimit të energjisë deri në vitin 2025, 85 për qind e të cilave do të vijnë si pasojë e nënshkrimit të marrëveshjeve të blerjes së energjisë.

Iberdrola, një nga kompanitë më ekologjike në botë, po ndërton një fermë me mullinj me erë me kapacitet 220 megavatë, në një pjesë të Meksikës ku fryjnë erëra të forta, në mënyrë që të furnizojë me energji të pastër fabrikën më të madhe të AB InBev, duke filluar nga viti 2019. Kjo kompani është optimiste që këto lloj kontratash të nënshkruhen edhe në Argjentinë, Brazil, Indi dhe Afrikën e Jugut, ndoshta edhe në Kinë.

Z. Milikin shprehet se firma e tij “do të negociojë fort” me furnizuesit e saj, siç janë ata që prodhojnë kanoçe dhe shishe alumini, duke iinkurajuar ata që të bëjnë të njëjtën gjë.
Ndërmarrjet e tjera janëedhe më të ashpra.
Walmart, shitësi më i madh në botë, u shpreh në mars se do të kërkonte që jo vetëm operacionet e tij, poredhe ato që janë pjesë e zinxhirit të tij të furnizimit, të reduktojnë në maksimumemetimet e dioksidit të karbonit, me rreth 1 miliard ton deri në vitin 2030, ekuivalente me ndalimin e qarkullimit të 211 milionë makinave në Amerikë përgjatë një viti.

Njoftimi u mirëprit nga organizatat e bamirësisë si ajo e Fondit Botëror në Mbrojte të Kafshëve(WWF), të cilat po ndihmojnë furnizuesit e kompanisë Walmart në përmbushjen e këtij qëllimi.
Kompania Apple, prodhuesi i iPhone-ve, u shpreh në prill të këtij viti, se shtatë nga prodhuesit e saj të mëdhenj botërorë kanë premtuar të rrisin prodhimin, duke përdorur energji të rinovueshme, deri në fund të vitit të ardhshëm.
Ajo po ndihmon furnizuesit të përmirësojnë efikasitetin e energjisë, por gjithashtu shpreson të ketë sjellë 4 GW të energjisë së rinovueshme deri në vitin 2020 dhe gjysmën e saj në Kinë.

Bashkimi

Disa kompani shumëkombëshe janë duke u bashkuar me njëra-tjetrën në nënshkrimin e këtyre marrëveshjeve.
Për shembull, AkzoNobel, DSM dhe Philips, një treshe e firmave holandeze, janë bashkuar me Google për të blerë energji elektrike të gjeneruar nga një park me erë në pronësi të kooperativës në Holandë. Kjo nismë po përhapet me shumë shpejtësi edhe përtej stratosferës së korporatës.

Antonio Cammisecra,shefi i Enel Green Power,një nga shitësit më të mëdhenj të Marrëveshjeve për Blerjen e Energjisë, shprehet se shumë shpejt do të përdorëenergjinë e erës në fabrikat vendase të çimentos, të çelikut dhe industritë kimike të Marokut.
Ajo gjithashtu do të ndërtojë një central që do të prodhojë energji të pastër, i cili do të përdoret në një minierë ari në Afrikën e Jugut.
Në Britani, një kompani start-up, Squeaky Clean Energy, po lidh bizneset e vogla dhe të mesme me centralet që
prodhojnë energji nga era dhe nga dielli.

Hervé Touati nga Instituti Rocky Mountain, një ndërmarrje kërkimore për energjinë e pastër, beson se nxitja më e madhe për bizneset për të nënshkruar Marrëveshje të Blerjes së Energjisë është përmbushja e qëllimeve të qëndrueshmërisë, të cilat përmirësojnë imazhin e tyre publik dhe ndihmojnë në tërheqjen e klientëve, stafit dhe investitorëve.

Sipas Fondit Botëror në Mbrojte të Kafshëve (WWF), pothuajse 24 prej firmave më të mëdha të Amerikës janë zotuar se do të punojnë me 100% energji të rinovueshme në të ardhmen e afërt. Firmat e produkteve të konsumit janë edhe ato që bëjnë premtimet më të shumta në mbrojtje të mjedisit, ndërsa prodhuesit e lëndëve djegëse janë edhe ata që mbeten më mbrapa në këtë drejtim.

Në Amerikë, kostoja e prokurimit të energjisë së erës në mënyrë direkte është pothuajse po aq e lirë sa kontraktimi për të ndërtuar një termocentral të gazit të kombinuar, veçanërisht kur përfshihen subvencionet, thotë Touati. Në vendet në zhvillim, si India dhe në disa vende të Amerikës Latine dhe të Lindjes së Mesme, çmimet e pasubvencionuara në ankandet diellore dhe ato të erës kanë rënë në nivelet më të ulëta.
Megjithatë, ka edhe komplikime me Marrëveshjet për Blerjen e Energjisë, të cilat shpjegojnë se përse rritja e tyre ka qenë më e paqëndrueshme gjatë kohëve të fundit.

Më të drejtët janë për ndërtimin e impianteve të rinovueshme në pronë të një kompanie, sepse kjo kursen koston e transmetimit dhe shpërndarjes në bazë të rrjetit. Por është e rrallë që një kompani të ketë tokë të mjaftueshme rezervë në një zonë të përshtatshme me diell ose me erë.

Më komplekset dhe më të zakonshmet janë Marrëveshjet e Blerjes së Energjisë në zona të largëta ose ato virtuale, në të cilat një kompani bie dakord të blejë një sasi energjie të gjeneruar nga era apo nga dielli nga një zhvillues i largët, i cili e ushqen atë në rrjet. Kompania merr një sasi të barabartë të energjisë nga një njësi, e cila paguhet si ndërmjetës. Transaksione të tilla e kanë shumë të nevojshme edhe prezencën e një numri të madh avokatësh, gjë kjo që i largon firmat më të vogla.
Natyra afatgjatë e Marrëveshjeve të tilla të Blerjes së Energjisë është gjithashtu një pengesë, sepse caktohet një çmim i cili në momentin e nënshkrimit të marrëveshjes mund të jetë i lartë, ndërsa më vonë, çmimet e energjisë mund të bien.

Opsionet e tjera

Opsionet e tjera përfshijnë blerjen e certifikatave të energjisë së rinovueshme si dëshmi për përdorimin e energjisë së pastër, ose lidhjen e një kontrate të gjelbër me një njësi.

Megjithatë, këto opsione nuk mund të sjellin të njëjtat përfitime në lidhje me mjedisin, sepse ato nuk mund të çojnë në ndërtimin firmave që do të prodhojnë energji nga era dhe atyre që do të prodhojnë energji nga dielli.
Sipas Simon Currie i Norton Rose Fulbright, një firmë ligjore, organizatat jofitimprurëse si Fondi Botëror në Mbrojte të Kafshëve (WWF) po promovojnë “klube blerësish”, në mënyrë të tillë që të ndihmojnë në krijimin e firmave dhe standardizimin e kontratave të Marrëveshjes së Blerjes së Energjisë.

Ato gjithashtu po ushtrojnë presion edhe përsa i përket reformës rregullatore në vende si Kina dhe disa shtete të Amerikës, ku njësitë përgjegjëse ndalojnë nënshkrimin e Marrëveshjeve të Blerjes së Energjisë, sepse kanë frikë se mos humbasin rolin e ndërmjetësuesit.
Në një konferencë në Pekin më 7 qershor, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë së Rinovueshme, një organizëm global, nisi një studim në lidhje me firma të ndryshme për të gjetur mënyrat më të mira të promovimit të korporatave të Marrëveshjes së Blerjes në vende të tilla.
Në të njëjtin event, Google foli për pengesat rregullatore me të cilat ai është ndeshur në zgjerimin përtej pesë vendeve ku ka blerë 2.6 GW, që nga viti 2010.

Këtë muaj, një aleancë pro-republikane e bizneseve të mëdha do të lobojë për shtimin e taksave për ndërmarrjet që emetojnë sasi të konsiderueshme të karbonit, si dhe për realizimin e masave të tjera për energjinë e pastër. Me një mbështetje të tillë të fuqishme, rritja e energjisë së rinovueshme mund të fitojë një ditë edhe ndaj z. Trump.

* Janë të shumta kompanitë që deklarojnë se përdorin praktika ose produkte të qëndrueshme, por që në fakt kjo nuk është e vërtetë. Termi që përdoret zakonisht për këtë është “greenwashing”, i cili përcaktohet si “akti i keqdrejtimit të konsumatorëve lidhur me praktikat mjedisore të një kompanie, ose me përfitimet mjedisore të një produkti ose shërbimi”

Revista Monitor,  24.07.2017